Okul Öncesi Dönemde Sorumluluk

 

 

Sorumluluk, bireyin uyum sağlaması, üzerine düşen görevleri yerine getirmesi, kendi eylemlerinin başkaları üzerindeki etkilerini gözetmesi ve bunların sonuçlarını kabul edebilmesi olarak tanımlanır. Sorumluluk sahibi çocuklar, kendi kararlarını verebilen, bağımsız davranabilen, kendine güvenli ve başkalarının haklarına saygılı bireylerdir.

 

Sorumluluk bilinci gelişmiş bir çocuk:

✔ Karar alma süreçlerinde bilinçli hareket eder.

✔ Kaynaklarını etkin kullanır.

✔ Kendi davranışlarının sonuçlarını üstlenir.

✔ Bağımsız ve özgüvenli bir birey olur.

✔ Yaptığı işin sonuna kadar gider ve sorumluluklarını yerine getirir.

 

 

Sorumluluk Duygusunun Gelişimi

Sorumluluk öğrenilen bir beceridir ve çocuğun bu alanda başarılı olabilmesi için fırsatlar sunulmalıdır. Çocuklar ne kadar çok deneyim kazanırsa, sorumluluk alma konusunda o kadar başarılı olurlar.

 

 

Ebeveyn tutumu, çocuğun sorumluluk bilinci kazanmasında kritik bir rol oynar:

✔ Koruyucu ebeveyn yaklaşımı: Çocuğun bağımsızlık ve sorumluluk hissetmesini engeller. Çocuğun yemeğinden kıyafet seçimine kadar her kararı ebeveyn verir. Bu durum, çocuğun özgüvenini zedeler ve kendi başına hareket etme becerisini kısıtlar.

 

✔ Destekleyici ebeveyn yaklaşımı: Çocuğun belirli sınırlar içinde kararlar almasına ve bu kararların sonuçlarını üstlenmesine olanak tanır. Ev işlerine dâhil edilen, kendi başına seçim yapması teşvik edilen çocuklar, sorumluluk bilinci geliştirir.

 

Sorumluluk bilinci erken yaşlardan itibaren kazandırılmalıdır. Çocuk ne kadar erken yaşta kendisiyle ilgili kararlar alır ve günlük hayatına katkıda bulunursa, yetişkinlikte o kadar özgüvenli ve sorumluluk sahibi olur.

 

 

Çocukta Sorumluluk Bilinci Nasıl Kazandırılır?

✔ Çocuğun yaşına uygun sorumluluklar verilmelidir.

✔ Bağımsız hareket etmesine fırsat tanınmalıdır.

✔ Her işini ebeveynin yapması engellenmelidir.

✔ Kendi seçimlerini yapmasına izin verilmelidir.

✔ Yanlış yaptığında desteklenmeli, azarlanmamalıdır.

✔ Duygularını ve düşüncelerini ifade etmesine fırsat verilmelidir.

 

Ebeveynler sıkça "O daha çocuk, yapamaz.", "Onun yerine ben yaparım." gibi düşüncelerle çocuklarının gelişimini kısıtlayabilirler. Ancak, çocuğun kendi işini yapabilmesi için ona alan tanımak ve desteklemek gereklidir.

 

 

Farklı Yaş Gruplarındaki Çocukların Alabileceği Sorumluluklar

✔ İki ve Üç Yaş Çocukları İçin Sorumluluklar:
 

✔ Oyuncaklarını toplamak
 

✔ Kitap ve dergileri yerine koymak
 

✔ Sofra için peçete, tabak ve çatal kaşığı yerleştirmek
 

✔ Yediği yemeğin tabaklarını kaldırmak
 

✔ Kendi kıyafetlerini giymeye çalışmak

 

 

✔ Dört Yaş Çocukları İçin Sorumluluklar:

 

✔ Sofrayı hazırlamak

 

✔ Oyun oynadıktan sonra oyuncaklarını toplamak

 

✔ Anne babasına nerede olduğunu söylemek

 

✔ Basit ev işlerine yardım etmek

 

✔ Alışverişte malzemeleri yerleştirmek

 

✔ Küçük yiyeceklerin hazırlanmasına yardım etmek

 

 

✔ Beş Yaş Çocukları İçin Sorumluluklar:

 

✔ Sofrayı düzenli bir şekilde hazırlamak

 

✔ Yataklarını düzeltmek ve odasını toplamak

 

✔ Kahvaltıyı kendi başına hazırlamak

 

✔ Kendi kıyafetlerini seçmek ve giymek

 

✔ Telefona gerektiği şekilde cevap vermek

 

✔ Ayakkabılarını bağlamayı öğrenmek

 

 

Sorumluluk Kazandırmada Anne-Babanın Görevleri

✔ Çocuğunuza koşulsuz sevgi ve destek gösterin. Onun ne olursa olsun değerli olduğunu hissetmesini sağlayın.

 

✔ Koruyucu ebeveyn tutumunuzu değiştirin. Çocuğunuzun bağımsız hareket etmesine izin verin.

 

✔ Sorumluluklarını üstlenmesine fırsat tanıyın. Onun adına karar vermek yerine, kendi seçimlerini yapmasına destek olun.

 

✔ Ev ile ilgili sorumlulukları çocuğunuzla paylaşın. Adil bir şekilde görev dağılımı yaparak, onun ev işlerine katılımını teşvik edin.

 

✔ Yanlış seçimlerin sonuçlarını yaşamasına izin verin. Ancak hayatını tehlikeye atacak kararlar konusunda dikkatli olun.

 

✔ Örnek olun. Ebeveynler olarak sorumluluklarınızı yerine getirme biçiminiz, çocuğunuz için bir model olacaktır.

 

✔ Onu cezalandırmak yerine, olumlu pekiştirme kullanın. "Aferin, çok güzel yaptın!" gibi cümlelerle çocuğunuzu destekleyin.

 

✔ Çocuğunuzdan sizin kadar sorumlu olmasını beklemeyin. Yaşına uygun sorumluluklar verin ve onu aşırı baskı altına sokmayın.

 

 

Sonuç

Sorumluluk bilinci, çocukların erken yaşlardan itibaren kazanmaları gereken en önemli becerilerden biridir. Çocuklarına aşırı derecede müdahale eden ebeveynler, onların bağımsızlıklarını ve özgüvenlerini zedeleyebilir. Ancak, çocuklarına yaşlarına uygun görevler ve özgürlükler tanıyan ebeveynler, onların hem akademik hem de sosyal hayatlarında başarılı bireyler olmalarına yardımcı olurlar.

 

Çocuğunuzun ileride güçlü, bağımsız ve sorumluluk sahibi bir birey olmasını istiyorsanız, ona şimdiden bu fırsatları sunun!

GERİ