Otistik Çocukların Aileleri: Kabul, Uyum ve Destek Süreci

Otizm tanısı almak, aileler için zorlayıcı ve duygusal olarak karmaşık bir süreçtir. Aileler, çocuklarının farklı bir gelişim süreci içinde olduğunu öğrendiklerinde, çeşitli duygusal aşamalardan geçebilirler. Otizmle yaşamayı öğrenmek, hem çocuk hem de aile için sabır, bilinç ve destek gerektirir.

Bu yazıda, otistik çocukların ailelerinin yaşadığı psikolojik süreçler, karşılaştıkları zorluklar ve uyum sağlama sürecine yönelik öneriler ele alınacaktır.

Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadığı Duygusal Süreçler

Aşama Modeli: Ailelerin Geçirdiği Evreler

Otizm tanısı alan çocukların aileleri, genellikle üç ana aşamadan geçerek durumu kabullenir ve uyum sağlamaya başlar.

1. Birincil Tepkiler

✔ Şok: Çocuğun otizmli olduğunu öğrenen aileler, genellikle şaşkınlık, üzüntü ve çaresizlik hissederler. Bu dönemde bazı ebeveynler tepkisiz kalabilir, bazıları ise yoğun bir şekilde ağlama ve üzüntü yaşayabilir.

✔ Reddetme: Aileler, tanıyı kabul etmek istemeyebilir ve çocuğun ileride "düzeleceğine" inanarak uzman görüşlerini reddedebilirler. Bu durum, bilinmeyene karşı duyulan korkudan kaynaklanır.

✔ Acı Çekme ve Depresyon: Tanıyı kabullenen aileler, hayal ettikleri ideal çocuğun olmadığı düşüncesiyle derin bir üzüntü yaşayabilir. Bu süreç, kaybedilen bir yakın için duyulan yas sürecine benzetilir.

✔ Sosyal İçedönüklük: Aileler, çevreden gelen yorumlar ve sorular nedeniyle kendilerini sosyal hayattan izole edebilirler.

2. İkincil Tepkiler

✔ Suçluluk Duyma: Bazı ebeveynler, çocuğun otizmli olmasında kendilerini suçlayabilir. "Hamilelikte bir hata mı yaptım?", "Ben mi ona iyi bakamadım?" gibi sorular ailelerin kafasını kurcalayabilir.

✔ Kararsızlık: Aileler, çocuğun eğitimi, tedavisi ve geleceği konusunda karar vermekte zorlanabilir.

✔ Kızgınlık: "Neden benim çocuğum?" sorusu sıkça akla gelir. Ebeveynler, doktorlara, öğretmenlere, bazen kendi çocuklarına bile öfke duyabilirler.

✔ Utanma ve Mahcubiyet: Aileler, çocuğun farklı davranışlarından dolayı toplum içinde utanç hissedebilir ve sosyal ortamlardan kaçınabilirler.

3. Üçüncül Tepkiler (Kabul ve Uyum Süreci)

✔ Pazarlık Etme: Aileler, bilimsel yöntemler, terapiler ve dini inançlarla çözüm arayışına girebilir.

✔ Uyum Sağlama ve Yeniden Başlama: Aileler, otizmi bir gerçeklik olarak kabul edip çocukları için en iyi desteği sağlama yollarına odaklanmaya başlar.

Bu aşamalar tüm ailelerde aynı şekilde ilerlemeyebilir. Bazı aileler hızla uyum sağlarken, bazıları uzun yıllar boyunca kabul sürecinde zorlanabilir.

Otizmli Çocukların Ailelerine Öneriler

✔ 1. Çocuğunuzu Kabullenin: Çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin. Onun farklı olduğunu ama bu farkın, sevgi ve anlayışla aşılabileceğini unutmayın.

✔ 2. Erken Tanı ve Eğitim Çok Önemlidir: Otizmli çocuklar için erken teşhis ve erken müdahale büyük bir fark yaratır. Erken yaşta eğitim ve terapiye başlanması, çocuğun gelişimini destekler.

✔ 3. Onu Sosyal Hayattan Uzak Tutmayın: Çocuğunuzu eve kapatmayın. Parklara götürün, insanlarla etkileşime girmesine fırsat tanıyın. Çevrenin bakışları ve soruları sizi üzmemeli.

✔ 4. Beklentilerinizi Gözden Geçirin: Çocuğunuzun kapasitelerine uygun beklentiler oluşturun. Ona yapabileceği görevler ve sorumluluklar verin.

✔ 5. Özgüvenini Destekleyin: Çocuğunuzun başarı hissini tatması için ona küçük sorumluluklar verin ve başardığında onu takdir edin.

✔ 6. Tutarlı Olun: Annenin izin verdiği bir şeye babanın yasak koyması çocuğun kafasını karıştırabilir. Aile içi disiplin kurallarının tutarlı olması önemlidir.

✔ 7. Aşırı Korumayın: Çocuğunuzu pamuklara sarmayın. Günlük hayatta kendi başına yapabileceği şeyleri kendisi yapmasına izin verin.

✔ 8. Ödüllendirme ve Gerekirse Ceza Kullanın: Doğru davranışlarını ödüllendirin. Ancak, yanlış davranışlar karşısında da uygun yönlendirmeler yapın.

✔ 9. Otizm Hakkında Bilgi Edinin: Otizm konusunda doğru kaynaklardan bilgi edinmek, çocuğunuza en iyi desteği sağlamanıza yardımcı olacaktır.

✔ 10. Kendinizi ve Ailenizi İhmal Etmeyin: Otizmli bir çocuğa sahip olmak, ebeveynler için büyük bir sorumluluk gerektirir. Ancak kendinizi ve diğer aile bireylerini ihmal etmeyin. Anne-baba olarak dinlenmek ve moral bulmak için kendinize zaman ayırın.